عمارت کلاه فرنگی رشت

عمارت کلاه فرنگی از جمله آثار دوره قاجاریه شهر رشت است و در ضلع جنوبی باغ محتشم این شهر قرار دارد.
این بنای چوبی حدود ۲۰۰ سال است که رطوبت ۹۵ درصدی وبرفهای سنگین و زلزله‌ها را دوام آورده و هنوز استوار بر چهره رهگذران لبخند می‌زند . این عمارت بنایی فاخر و به یادگار مانده از اواخر دوران قاجار است و چون در باغ محتشم ساخته شده از جمله جاذبه‌های دیدنی شهر رشت به حساب می‌آید.
مالک اصلی پارک، اکبر خان بیگلربیگی از مالکان و حکم‌رانان قدیم گیلانی بوده است که پس از این پارک به دختر او به ارث رسید و باغ در مالکیت همسر و پسرعموی ایشان، صادق خان اکبر محتشم الملک ملقب به سردار معتمد از مالکین و حکمرانان قدیم گیلان در زمان مشروطیت بود و از این تاریخ به باغ محتشم شهرت یافت و بانی عمارت را ایشان میدانند.
دقت در خیابان بندی و رعایت فاصله‌ی غرس نهال‌ها ، محوطه سازی و بهره گیری از روش علمی احداث باغ‌های عمومی ، شکل گیری یکی از زیباترین و بزرگ‌ترین باغ‌های ایران را در اواخر قرن 13 هـ . ق در پی داشته است . مساحت اولیه‌ی باغ محتشم ، بالغ بر 400/157 متر مربع بوده است و این باغ حدود 1864 اصله درخت پلاک کوبی شده دارد . هم چنین قسمت هایی از مساحت باغ بیش از حدود 150000 متر مربع به احداث بنای ناهمگون استانداری سابق و به همین میزات به تاسیسات شهربازی و ساختمان‌های بعضی از سازمان‌ها اختصاص یافت که موجب شد بخش عمده ای از درخشان قدیمی باغ قطع شود. رودخانه‌ی گوهر رود با انحنای خاصی از جنوب ساختمان و باغ ، عبور کرده و زیبایی محیط اطراف بنا را دو چندان می‌سازد.

عمارت کلاه فرنگی دارای 4 طبقه است اما از بیرون به نظر می‌آید که 3 طبقه دارد. طبقات اول و دوم هر یک دارای دو اتاق است و این اتاق‌ها هر یک به وسیله پنجره‌هایی نورگیری داخلی و تهویه مناسب را در فصل گرم سال فراهم می‌کنند. بلندترین اتاق این عمارت هشت‌گوش و از هر سو دارای پنجره‌هایی است که رو به باغ باز می‌شود. مصالح به کار رفته در بنا از جنس آجر و چوب بوده و بام آن به صورت خرپشته ای و پوشش آن از جنس سفال خمره ای تعبیه شده،که در زیر آن سفال هایی قرار گرفته اند که کار آنها عایق بندی گرمایی و سرمایی ساختمان و نگه داری سفال می‌باشد.
دور تا دور ساختمان در طبقه اول به صورت ایوان و در طبقه دوم به صورت بالکنی چوبی است، که 68 ستون بالکن بام ساختمان را مهار کرده، دامنه ساختمان از سر شیرهایی چوبی ساخته شده که به صورت دو پوش است که برای جلوگیری از ریزش برف و باران به داخل ساختمان طول آن را بلند گرفته اند. از سفال‌های خمره ای قرمز رنگ برای پوشش بام استفاده شده است.
این بنا در گذشته محل سکونت تابستانی حکام و فرمانداران شهر بود که با توجه به تغییر شرایط اجتماعی جامعه مورد بهره‌برداری‌های گوناگون از جمله خانه شطرنج شهر- رستوران پارک و غیره گردیده. این عمارت بعدها توسط میراث فرهنگی گیلان تبدیل به مرکز آموزش هنرهای سنتی در سطوح استان شد.
از عوامل تزئینی بنا می‌توان به عواملی چون سرشیرها - اشک‌های جلو دامنه‌ی بنادستک‌ها و نرده‌ی بالکن اشاره کرد. علت انتخاب نام کلاه فرنگی را بر روی این بنا شباهت طبقه فوقانی آن به کلاه سیلندری (فرنگی) می دانند .