دروازه قرآن

دروازه قرآن یکی از دروازه‌های به جای مانده از دوره‌های قدیم در شیراز است که امروزه به عنوان یکی از آثار تاریخی این شهر به حساب می‌آید. دروازه قرآن در شمال شرقی شهر شیراز در تنگ الله اکبر میان کوه چهل مقام و کوه باباکوهی قرار دارد و در واقع در خروجی شیراز بسمت شهر مرودشت واقع شده‌است.

دروازه قرآن آرامگاه شاعر بزرگ کرمانی، کمال الدین ابوالعطاء محمود ابن علی کرمانی متخلص به خواجو می باشد . جمال الدین ابوعطاء محمودبن محمود کرمانی معروف به خواجوی کرمانی که در سال ۶۷۹ هجری به دنیا آمد و در سال ۷۵۲ هجری قمری در شیراز وفات یافت در واقع بزرگترین شاعر شهر کرمان است. وی در جوانی به کسب علوم متداول آن زمان و دریافتن رموزی شاعری در زادگاه خود مشغول شد . مقبره خواجه جانب غربی دروازه قران یعنی سمت راست آن به مسافت کمی بالاتر از دروازه قران در دامان کوه محوطه با صفایی است که درختان و حوض آبی قرار داردو قبر خواجو کرمانی شاعر و عارف زمان سلطان ابوسعید فرزند اولجایتو که نامش محمود بوده و به سال 753 هجری در گذشته است در آنجا واقع است .

این دروازه در ابتدا در زمان عضدالدوله دیلمی ساخته شد و قرآنی در آن جای داده شد تا مسافران با گذر از زیر آن متبرک شوند . در دوره زندیه کریم خان زند این دروازه را بازسازی کرد و اتاقی به بالای آن افزود و دو جلد قرآن بزرگ نفیس ، به خط سلطان ابراهیم بن شاهرخ تیموری ، در اتاقک بالای آن جای داد . این قرآن‌ها ، که به «قرآن هفده من» معروف‌اند ، اکنون از دروازه قرآن به موزه پارس انتقال یافته‌اند . دروازه قرآن در دوره قاجاریه به علت وقوع چندین زلزله دچار صدمات زیادی شد که محمد زکی خان نوری آنرا تعمیر نمود . این بنا در گذشته طاق قران نیز نامیده  شده‌است . روزهای اول هرماه مردم از شهر خارج شده و از زیر این طاق عبور می‌کرده‌اند . درسال ۱۳۱۵ این بنا به دستور رضاخان ، تخریب شد . دروازه قرآن در سال ۱۳۲۸ شمسی با همت یکی از بازرگانان شیراز به نام حاج حسین ایگار معروف به اعتماد التجار ، با فاصله کمی از دروازه کهن ساخته شد . دروازه جدید در اندازه بزرگ تر ، شامل دهانه قوس تیزه دار و دو ورودی کوچک بر روی جرزهای دو طرف و اطاق مستطیل شکلی بر فراز آن برای گذاشتن قرآن ساخته شد . در این بنا ، آیاتی از قرآن را به خط ثلث و نسخ دور تا دور در دروازه قرآن نگاشته‌اند ؛ در پیشانی شمالی این طاق آیه: «انّ هذا القران یهدی للتی هی اقوم» . (سوره اسراء، آیه ۹) و بر پیشانی جنوبی و سمت شهر شیراز آیه: «قل لئن اجتمعت الانس و الجنّ علی...» . (سوره اسراء ، آیه ۸۸) و در گوشه غربی طاق آیه: «انّا نحن نزّلنا الذّکر» و ادامه آیه در گوشه شرقی : «و انّا له لحافظون» (سوره حجر، آیه ۹) نوشته شده‌است .

در بالای دروازه دو نسخه قرآن دستنویس به خط ثلث عالی منسوب به ابراهیم سلطان فرزند شاهرخ تیموری قرار داشت . در سال ۱۳۱۶ هجری شمسی دو قرآن خطی موجود در آن به موزه پارس انتقال یافت که همچنان در این موزه نگهداری می‌شوند .